Whois یا هوایز یک پروتکل پرسش و پاسخ است که برای جستجو در بانک های اطلاعاتی که در آن ها داده هایی نظیر اطلاعات دامنه ها و آدرس IPهای اینترنتی ذخیره شده است بکار می رود.
پس از ثبت دامنه، اطلاعات دامنه و شخص ثبت کننده شامل اطلاعات شخصی وی به عنوان مثال نام، شماره تماس و ... در بانک های اطلاعاتی مراکز ثبت کننده اطلاعات دامنه با عنوان Whois سرور ذخیره شده و افراد می توانند با جستجو در Whois سرورها به این اطلاعات دسترسی داشته باشند.
طریقه جستجو در Whois سرورها برای پسوندهای مختلف دامنه متفاوت می باشد. به عنوان مثال توسط سایت های http://who.is و http://whois.com می توان در Whois سرورهای دامنه های عمومی جستجو کرده و سایت http://whois.nic.ir نیز مربوط به جستجوی اطلاعات دامنه هایی با پسوند ir می باشد.
پس از دسترسی به سایت های فوق با وارد کردن نام دامنه در قسمت مشخص شده می توان به اطلاعات دامنه مورد نظر دسترسی پیدا کرد.

اطلاعاتی که هر Whois سرور در مورد دامنه ها در اختیار کاربران قرار می دهد بسته به نوع Whois سرور و یا حتی پسوند دامنه متفاوت است، اما عموما با جستجوی یک دامنه در Whois سرورها می توان اطلاعاتی از این قبیل را به دست آورد.

• به ثبت رسیدن یا آزاد بودن دامنه (در صورتی که دامنه به ثبت رسیده باشد اطلاعات ذیل نیز قابل دسترسی می باشند)
• نام مرکز ثبت کننده دامنه (Registrar)
• وضعیت دامنه، که می تواند شامل فعال بودن یا نبودن دامنه، دوره های مختلف دامنه (از جمله دوره بازخرید و یا دوره حذف) و قفل بودن یا نبودن دامنه باشد.
• اطلاعات زمان ثبت، انقضا و آخرین به روزرسانی دامنه
• Nameserverهای دامنه
• اطلاعات شخص ثبت کننده دامنه، شامل ایمیل، نام، آدرس، ملیت و شماره تماس

برخی از سایت های ارائه دهنده اطلاعات Whois اطلاعات دیگری شامل میزان بازدید وبسایت مربوط به دامنه، سیستم عامل سرور و رتبه سایت را نیز در اختیار کاربران قرار می دهند.

از مهمترین فواید پروتکل Whois می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• اولین و شاید مهمترین نکته مفید در مورد Whois این است که ثبت مشخصات مالک دامنه در اطلاعات Whois تعلق دامنه به شخص ثبت کننده را بصورت مستند قدرت بخشیده و امکان سوء استفاده های احتمالی توسط دیگران را به حداقل می رساند.
• در صورتی که فردی قصد خرید دامنه ای را داشته باشد که قبلا به ثبت رسیده است، می تواند با استفاده از اطلاعات Whois مربوط به مالکیت دامنه با مالک فعلی دامنه ارتباط برقرار کرده و در صورت توافق دامنه را خریداری کند.
• با مشخص بودن زمان انقضای دامنه در صورتی که مالک فعلی قصد تمدید دامنه را نداشته باشد پس از به پایان رسیدن دوره ثبت دامنه می توان دامنه را به ثبت رساند.
• با استفاده از Nameserverهای دامنه می توان شرکت میزبانی سایت دامنه را مشخص کرد (این مورد قطعی نیست چرا که امکان استفاده از Nameserver اختصاصی برای دامنه ها وجود دارد)

ممکن است تاکنون دامنه ای را در Whois سرورها جستجو کرده باشید اما اطلاعاتی در مورد مالکیت دامنه به دست نیاورده باشید. این قابلیت که مالک دامنه بتواند اطلاعات خود را از دید جستجو کنندگان در Whois سرورها در امان نگه دارد، Whois Privacy نامیده می شود. فعالسازی Whois Privacy بسته به مرکز ثبت کننده دامنه (Registrar) می تواند رایگان و یا مستلزم پرداخت هزینه باشد. در مواردی نیز (مانند دامنه هایی با پسوند ir  و یا زیر مجوعه های این پسوند) Whois Privacy تنها در شرایط خاص می تواند بر روی دامنه فعال باشد.