آشنایی با web3 (بخش اول)

اگر بخواهیم به سادگی هرچه تمام تر نسل سوم وب یا وب ۳ را توضیح دهیم، می توانیم بگوییم Web3 به فضا و بستری گفته می شود که تمام امور مربوط به آن به صورت غیر متمرکز پیش می رود و وابستگی به شرکت های بزرگ به حداقل ممکن می رسد. در وب ۳ قدرت از شرکت هایی مانند متا ، آمازون، گوگل و غیره میان افراد تقسیم می شود و هرفرد می تواند در تصمیم گیری های این فضا نقش موثر و مهمی داشته باشد؛ اما برای اینکه دقیق تر بدانیم وب ۳ چیست، بهتر است به تاریخچه آن یعنی وب ۱ و وب ۲ نگاهی بیندازیم. وب 3 از تکامل نسل های قدیمی تر خود و ترکیب آن ها با فناوری هایی مانند بلاکچین و هوش مصنوعی ایجاد شده است. وب 1 و سپس وب 2 نسل های اول و دوم اینترنت هستند؛ تقریبا هر 10 سال یک بار نسل جدیدی از دنیای نت معرفی می شود و ارتباطات انسانی را دگرگون می کند.


عصر ابتدایی اینترنت گام اولیه در دیجیتالی شدن فضای سنتی بود. تیم برنرز لی در سال ۱۹۸۹ در ژنو ایده اولیه شبکه جهانی وب را مطرح کرد. او به دنبال ایجاد پروتکلی بود که افراد بتوانند در سراسر جهان به تبادل اطلاعات بپردازند. اولین نسل وب که به آن وب ۱ می گویند، در اواخر سال ۱۹۹۰ میلادی به وجود آمد و تا سال ۲۰۰۴ برقرار بود. این فضا از لینک ها و صفحات زیادی تشکیل شده بود، اما افراد نمی توانستند تعامل خاصی با آن ها داشته باشند. زیرا این صفحات کاملا استاتیک بودند به عبارت دیگر سایت هایی که در دوره وب ۱ فعال بودند تنها این امکان را به کاربران می دادند که سایت ها را بخوانند و میان صفحات مختلف بچرخند. سایت هایی که در نسل اول وب وجود داشتند عمدتا توسط شرکت های بزرگ به وجود آمده بودند و کاربران با یکدیگر ارتباط نداشتند.


دوره دوم یا نسل دوم وب از سال ۲۰۰۴ شروع شد و تا به امروز ادامه دارد. در این دوره بر خلاف دوره قبل وابستگی به تعامل کاربران بیشتر است. سایت ها از حالت صرفا خواندنی به خواندنی و نوشتنی تبدیل شدند. در وب ۲ کاربران می توانند علاوه بر استفاده از محتوای موجود در وب، به تولید محتوا در این فضا بپردازند. هر فرد می تواند بلاگ خود را داشته باشد یا در فروم های موجود نظرات خود را منتشر کند. با توجه به این ویژگی روش های تولید درآمد از طریق تبلیغات نیز روزبه روز بیشتر می شود، اما مشکلی که وجود دارد این است که بعضا همه افرادی که به تولید محتوا مشغول هستند و به طور کلی در فضای وب ۲ فعالیت می کنند، نمی توانند از این منابع درآمدی بهره مند شوند. پلتفرم های شبکه های اجتماعی مانند توییتر و اینستاگرام، در دوره نسل دوم وب ظهور کرده اند. این پلتفرم ها ارتباط میان کاربران و البته سایت ها را گسترش دادند. اما پس از مدتی عموم مردم از نحوه دسترسی و جمع آوری اطلاعات شخصی شان توسط غول های فناوری آگاه شدند و نسب به آن نقد دارند. کاربران به دنبال این هستند که کنترل بیشتری بر داده ها و محتواهای خود داشته باشند، این جاست که وب ۳ وارد می شود.


متمرکز بودن اینترنت در نسل دوم، کاربران را تحت نظارت غول های فناوری جهان مانند گوگل، بتا و بسیاری از سازمان های بزرگ دیگر قرار داد. Web3 پس از معرفی موضوع تمرکززدایی بعد از اختراع ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم معرفی شد و هنوز هم در حال تکامل است. نسل سوم اینترنت به زودی در دنیا جاری می شود و کاربران می توانند در فضای امن و بسیار هوشمند به تبادل اطلاعات و ارتباطات با یکدیگر بپردازند. مطمئنا در چند سال آینده شاهد تحولی بزرگ در صنعت اینترنت دنیا خواهیم بود. نسل سوم وب بستری است که علاوه بر ویژگی های نسل های قبل، مالکیت نیز به آن اضافه شده است. یعنی کاربران نه تنها می توانند به محتواهای مختلف دسترسی داشته باشند و به تولید محتوا و فعالیت در آن بپردازند، بلکه بر آن چیزی که در این فضا خلق می کنند، تسلط کامل دارند و می توانند روی آن اثر گذار باشند.
با توجه به قابلیت های این تکنولوژی ویژگی های کلیدی وب 3 را میتوان به موارد زیر تقسیم بندی کرد:

1. تمرکززدایی: یک اصل اساسی وب 3 در وب 2، رایانه ها داده هایی را جستجو می کنند که در یک مکان ثابت، معمولاً روی یک سرور، با استفاده از HTTP در قالب آدرس های وب مجزا نگهداری می شوند. اطلاعات ممکن است به طور همزمان در چندین مکان ذخیره شود و با وب 3 غیرمتمرکز شود زیرا بر اساس محتوای آن به جای یک مکان واحد یافت می شود. این امر با از بین بردن پایگاه داده های عظیمی که غول های اینترنتی مانند متا و گوگل در حال حاضر نگهداری می کنند، به افراد قدرت بیشتری می دهد. با وب 3، کاربران می توانند داده های خود را از طریق شبکه های داده غیرمتمرکز به فروش برسانند و از حفظ کنترل مالکیت اطمینان حاصل کنند. این داده ها توسط منابع محاسباتی قدرتمند مختلف مانند تلفن های همراه، رایانه های رومیزی، لوازم خانگی، خودروها و حسگرها تولید می شوند.
2. هوش مصنوعی یادگیری ماشینی: با کمک وب معنایی و فناوری های مبتنی بر پردازش زبان طبیعی، وب 3 ماشین ها را قادر می سازد تا اطلاعات را مشابه انسان ها درک کنند. وب 3 همچنین از یادگیری ماشینی، زیرمجموعه ای از هوش مصنوعی که یادگیری انسان را با استفاده از داده ها و الگوریتم ها تقلید می کند، استفاده می کند و به تدریج دقت آن را بهبود می بخشد. به جای تبلیغات هدفمند، که اکثر تلاش های فعلی را تشکیل می دهد، این قابلیت ها به نتایج سریع تر و مرتبط تری در زمینه های مختلف مانند توسعه پزشکی و موارد جدید منجر می شوند.
3. اتصال و فراگیر بودن: با وب 3 محتوا و اطلاعات در بین برنامه ها و با تعداد فزاینده ای از دستگاه های معمولی متصل به اینترنت در دسترس تر هستند. اینترنت اشیا یکی از این نمونه هاست.
4. محاسبات لبه: در حالی که وب 2 فناوری رایانه های شخصی فعلی را در مراکز داده تغییر داده است، وب 3 مرکز داده را به سمت لبه (یعنی محاسبات لبه) و در دستان ما هل می دهد.
5. شبکه داده غیرمتمرکز: کاربران داده های خود را در وب 3 خواهند داشت زیرا داده ها غیرمتمرکز هستند. تولیدکنندگان داده های مختلف می توانند داده های خود را بدون از دست دادن مالکیت یا تکیه بر واسطه ها با استفاده از شبکه های داده غیرمتمرکز بفروشند یا به اشتراک بگذارند.
6. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: الگوریتم های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به سطحی پیشرفت کرده اند که اکنون می توانند پیش بینی ها و اقدامات مفید و گاهی نجات دهنده انجام دهند.
7. بلاک چین: بلاک چین یک فناوری غیرمتمرکز است که از قراردادهای هوشمند برای اجرای تراکنش ها استفاده می کند. این قراردادهای هوشمند معنای یک برنامه وب 3 را تعریف می کنند. در نتیجه، هرکسی که می خواهد یک برنامه بلاک چین توسعه دهد باید از ماشین حالت اشتراکی استفاده کند.
8. مالکیت داده: وقتی از پلتفرمی مانند فیس بوک یا یوتیوب استفاده می کنید، این کسب وکارها داده های شما را جمع آوری، مالکیت و بازپرداخت می کنند. داده های شما در کیف پول رمزنگاری شما در web3 ذخیره می شود. در وب 3، از طریق کیف پول خود با برنامه ها و انجمن ها تعامل خواهید داشت، و هنگامی که از سیستم خارج می شوید، داده های خود را با خود می برید. از آنجایی که شما مالک داده ها هستید، ممکن است از نظر تئوری انتخاب کنید که آیا از آن درآمد کسب کنید یا خیر.
9. نام مستعار: حریم خصوصی یکی از ویژگی های کیف پول شما است، درست مانند مالکیت داده ها. کیف پول شما به عنوان شناسه شما در وب 3 عمل می کند که اتصال آن به هویت واقعی شما را دشوار می کند. بنابراین، حتی اگر کسی بتواند فعالیت یک کیف پول را مشاهده کند، نمی تواند کیف پول شما را شناسایی کند. یعنی اطلاعات شخصی پنهان است، اما رفتار قابل مشاهده است.



اهمیت و مزایای Web 3.0

اهمیت چنین سیستم غیرمتمرکزی زمانی مشخص می شود که نگاهی به رشد سریع داده ها و در اختیار داشتن اطلاعات تمامی کاربران دنیا توسط شرکت های غول فناوری همانند شرکت متا، توییتر و بسیاری دیگر داشته باشیم. رشد داده ها به قدری زیاد است که به طور مثال ترافیک IP مصرف کننده از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ با نرخ رشد سالانه ۲۷ درصد، سه برابر شده است. پیش بینی می شود در سطح جهانی، ترافیک IP مصرف کننده تا سال ۲۰۲۲ به ۳۳۲.۷ EB در ماه خواهد رسید. این میزان فقط در سال ۲۰۲۰، روزانه ۲.۵ کوینتیلیون بایت داده بود که ۴۰ درصد آن را ماشین تولید می کرد. پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۲۵، حدود ۱۵۲۲۰۰ دستگاه مجهز به اینترنت اشیا در هر دقیقه به اینترنت متصل خواهند شد.

مزایا و معایب نسل وب 3 بشرح زیر میباشد:
• ساختار نسل سوم وب به گونه ای است که شبکه ای ضد انحصاری همراه با حریم خصوصی ارائه خواهد کرد. با توجه به تکنولوژی مورد استفاده در این حوزه، تسلط واسطه ها و شرکت هایی که به صورت انحصاری روی برخی موارد احاطه داشتند، به مرور زمان کاهش و در بلندمدت از بین خواهد رفت. همین امر موجب می شود که حریم خصوصی کاربران بیشتر از قبل مورد توجه قرار گیرد و محترم شمرده شود.
• بیشتر سیستم های بلاک چین توسط سازمان های غیرانتفاعی توسعه می یابند که یک پلتفرم بلاک چین منبع باز را فراهم می کند که امکان طراحی و توسعه مشترک را فراهم می کند.
• وب ۳ نسبت به نسل های قبلی خود، ایمن تر است. این امر به خاطر ماهیت غیرمتمرکز و توزیع شده Web 3 است. هکرها و خرابکاران برای دستکاری در شبکه راه های سخت تری در پیش خواهند داشت و حتی اگر موفق به انجام نقشه خود شوند، شبکه آن ها را شناسایی و حذف می کند. برای مثال در حمله ۵۱ درصدی، حمله کنندگان باید کار دشواری انجام دهند و ۵۱ درصد از قدرت شبکه را به کنترل خود دربیاورند. در صورتی که موفق به انجام چنین کاری شوند، شبکه سریعا اقدامات لازم را انجام می دهد و قدرت را از دست آن ها خارج می کند.
• هر اطلاعاتی که در وب ۳ ایجاد می شود، به طور کامل در اختیار کسی که آن را ایجاد کرده است، قرار دارد. در نسل سوم وب از تسلط شرکت های بزرگ بر اطلاعات افراد خبری نیست. اطلاعات به صورت غیرمتمرکز ایجاد و به صورت رمزگذاری شده در شبکه ثبت می شود، تنها کاربران هستند که به آن ها دسترسی دارند.
• داده ها از هر مکان و در هر دستگاهی ارائه خواهد شد، وب 3 برای حل مسئله و کارهای سنگین تولید دانش مفید است.