gig economy چیست؟

اقتصاد گیگ یک سیستم بازار آزاد است که در آن موقعیت های موقت رایج است و سازمان ها کارگران مستقل را برای تعهدات کوتاه مدت استخدام می کنند. اصطلاح گیگ یک کلمه عامیانه برای شغلی است که مدت زمان مشخصی طول می کشد. به طور سنتی، این اصطلاح توسط نوازندگان برای تعریف تعامل اجرا استفاده می شد. کارگران گیگ انعطاف پذیری و استقلال پیدا می کنند اما امنیت شغلی کم یا ناچیزی دارند. بسیاری از کارفرمایان با اجتناب از پرداخت مزایایی مانند پوشش سلامت و زمان مرخصی با حقوق، هزینه ها را پس انداز می کنند. برخی دیگر برای برخی از مزایا به کارگران شرکت دستمزد پرداخت می کنند، اما برنامه های مزایا و سایر وظایف مدیریتی را به آژانس های خارجی برون سپاری می کنند. این اصطلاح از دنیای موسیقی وام گرفته است، جایی که نوازندگان کنفرانس هایی را که به صورت مجرد یا کوتاه مدت در مکان های مختلف برگزار می شوند، رزرو می کنند.


اقتصاد گیگ از کارکنان و کارگران مختلفی تشکیل شده است که برخی از آنها عبارت اند از:

• فریلنسرهایی که به ازای هر کار دستمزد می گیرند.
• پیمانکاران مستقل که کار را انجام می دهند و براساس قرارداد دستمزد می گیرند.
• کارگران پروژه محور که بابت هر پروژه ای که انجام می دهند حقوق می گیرند.
• کسانی که برای مدت معینی موقت به کار گمارده می شوند.
• کارگران پاره وقت که تعداد ساعات کاری آنها کمتر از کارگران عادی است.


سال ها پیش که جنگ میان قلمروها و کشورها بسیار رایج بود، شغل عده ای از افراد این بود که برای مدت کوتاهی یا اصلا برای یک جنگ، به عضویت ارتش یکی از طرف های جنگ درآمده و در ازای آن، دستمزد بگیرند. در همین حوالی، بعضی از افراد جنگجو هم به شکل موقت به استخدام کاروان هایی در می آمدند که قرار بود از مسیرهای سخت عبور کنند و وظیفه داشتند آنها را از راهزنان محافظت کنند. شاید بتوان گفت این ها نمونه های اولیه چیزی بود که امروز با اسم اقتصاد گیگ شناخته می شود. در حالی که اصولا افراد کلمه گیگ را به دنیای تکنولوژی مرتبط می دانند، اما خب در این موضوع گیگ از جای دیگری آمده است! در واقع کلمه گیگ از دنیای هنرهای نمایشی سرچشمه می گیرد. جایی که هنرمندان مثل کمدین ها، نوازندگان، بازیگران و هنرپیشه ها در ازای اجراهای فردی شان که با نام گیگ شناخته می شود، دستمزد دریافت می کنند.


مهم نیست که یک کارمند گیگ در چه صنعتی مشغول به کار است، اقتصاد گیگ متشکل از کارهای کوچکی است که کارمند آن ها را انجام می دهد. این کارها می توانند از تهیه ی مواد غذایی گرفته تا نوشتن کد، متنوع باشند. کارمند گیگ می تواند انتخاب کند که برای ساعات مشخصی کار کند، یا این که روی چه پروژه ای کار کند. وقتی کار یا شیفت تمام شد، کارمند به سمت کار بعدی حرکت می کند. این کار ممکن است وظیفه ی دیگری در همان شرکت یا کاری کاملا متفاوت در یک شرکت دیگر باشد. در بیش تر موارد شیفت ها یا پروژه ها انعطاف پذیر هستند. کارمند گیگ ممکن است یک کار روزانه داشته باشد که در آن برای شغلی سنتی از ساعت ۹ تا ۵ عصر کار کند و سپس برای کار گیگ از ۵ تا ۹ شب کار کند؛ هم چنین، ممکن است کارمند گیگ دیگری برای ایجاد یک شغل تمام وقت، چندین کار گیگ داشته باشد، اما با برنامه ای منعطف یا جایگزین کارهایش را انجام دهد. کارمندان گیگ می توانند انتخاب کنند که از ۹ تا ۵ کار کنند. در حالی که بسیاری از مردم فکر می کنند که شرکت کارفرماست، در اقتصاد گیگ چنین نیست. بسیاری از شرکت هایی که از کارمندان گیگ استفاده می کنند، مانند اوبر یا Uber و غیره کارمند گیگ را استخدام نمی کنند، بلکه صرفا رابط هستند و پیمانکاران و مشتریان را به هم نزدیک می کنند.


مشاغل اقتصاد گیگ شامل موقعیت های آشنا در صنایع مختلف از جمله موارد زیر است:

• حسابداری و امور مالی: مشاوران مستقل و نمایندگان وام مسکن
• مدیریت: دستیاران اداری
• هنر و طراحی: نوازندگان یا طراحان گرافیک
• ساخت و ساز: نجار و سایر مشاغل ساختمانی
• تحصیلات: مربیان و مربیان جایگزین
• نویسندگی آزاد: نویسندگان محتوا و مشاغل کپی رایتر
• فناوری اطلاعات: مشاغل مختلف مانند مهندسان امنیت اطلاعات و تحلیلگران شبکه
• رسانه و ارتباطات: نویسندگان و عکاسان فنی
• مدیریت پروژه: مشاغل مدیر پروژه یا دفتر
• توسعه نرم افزار: مهندسان Develops و تجربه کاربر
• حمل و نقل: رانندگان سواری


اقتصاد گیگ یا Gig Economy به راحتی می تواند صنایع بسیاری را تحت پوشش خود قرار بدهد. به صورت کلی در این اقتصاد اشخاصی که متقاضی فعالیت های کوچک هستند درخواست شان را برای این فعالیت ثبت می کنند. پس از آن کارفرما می تواند از میان درخواست های موجود گزینش نماید و به ازای دستمزد پیشنهادی فعالیت مورد نیازش را به متخصص آن قسمت بسپارد. پس از اتمام فعالیت رابطه کارفرما و متخصص هم تمام خواهد شد. حتی چنانچه بخواهند دوباره در پروژه ای جدید با یکدیگر کار کنند، این روابط باهم و از راه دور خواهد بود. در اغلب مواقع پس از اتمام هر پروژه رابطه بین کارفرما و کارمند گیگ به پایان می رسد. البته در برخی مواقع هم ممکن است متخصصان به صورت گروهی پروژه ای را به انتها برسانند و گاهی هم شاید کارفرما به واسطه پلتفرم درخواست ابتدایی نیازش را به ثبت برساند تا متخصص به وی پیشنهاد همکاری دهد.


اقتصاد گیگ مزایای زیادی هم برای کارمند و هم برای کارفرما دارد. یک کارفرما به طیف وسیعی از استعدادها دسترسی دارد که می تواند آنها را استخدام کند. اگر ثابت شود که استعداد کمتر از حد قابل قبول است، هیچ قراردادی برای نگه داشتن کارمند یا مسائلی برای رها کردن آنها وجود ندارد. علاوه بر این، در زمانی که جذب کارگران تمام وقت دشوار شده است، کارفرمایان می توانند از اقتصاد گیگ استخدام کنند. علاوه بر این، استخدام کارگران گیگ می تواند مقرون به صرفه تر باشد زیرا شرکت ها مجبور نیستند برای بیمه درمانی یا سایر مزایا هزینه ای پرداخت کنند. برای کارمندان، مزایای اقتصاد گیگ شامل داشتن گزینه ای برای انجام چندین شغل، از هر نقطه بسته به شغل خاص، آزادی و انعطاف در روال روزانه آنها است. مزایای اقتصاد گیگ، بسته به دیدگاه شما و کسب و کار، کارگر یا مصرف کننده متفاوت است.



بعضی از ویژگی ها و مزایای اقتصاد گیگ Gig Economy را به شرح زیر می توان بیان کرد:

1. تجارت در گیگ اقتصادی
در یک اقتصاد گیگ، کسب و کارها در پول و منابع صرفه جویی می کنند. آنها مسئول ارائه مزایای کارکنان مانند مرخصی استعلاجی و بیمه درمانی نیستند و اغلب مجبور نیستند فضای اداری، تجهیزات و آموزش را برای کارگران فراهم کنند. یک مدل گیگ همچنین به یک کسب و کار امکان می دهد برای پروژه های خاص با کارشناسانی قرارداد ببندد که ممکن است استخدام آنها به عنوان کارکنان تمام وقت بسیار گران باشد.

2. حق انتخاب کار توسط کارگر
یک اقتصاد گیگ می تواند تعادل کار و زندگی را در مقایسه با بسیاری از مشاغل سنتی بهبود بخشد. کارگران مستقل می توانند مشاغل آزاد را انتخاب کنند که به آنها علاقه مند هستند، فرصت های جدیدی را فراهم می کنند، و با توجه به اولویت ها و برنامه های آنها مناسب می باشند. آنها در یک شغل تمام وقت که به آن علاقه ای ندارند یا انعطاف لازم را ندارد گیر نمی کنند. این نوع اقتصاد مستقل همچنین به کارگران این امکان را می دهد که انتخاب کنند چه زمانی می خواهند کار کنند و به آنها کمک می کند از محبوس شدن یا وابستگی به یک کارفرما اجتناب کنند.

3. اشتغال زنان و افراد بیکار
اقتصاد گیگ می تواند به زنان و افرادی که در حال حاضر بیکار هستند، فرصت شغلی بیشتری بدهد. با توجه به انعطاف پذیری شغلی و موجودیت آنلاین، افرادی که ممکن است به علت محدودیت های خانگی، نگرانی های خانوادگی یا عوامل دیگر قادر به کار به صورت سنتی نباشند بتوانند در اقتصاد گیگ فعالیت کنند.

4. خدمات برای مصرف کننده
مصرف کنندگان اغلب متوجه می شوند که یک مدل گیگ انتخاب ها و راحتی بیشتری را در خدمات شخصی ارائه شده فراهم می کند. در بسیاری از موارد، خدمات با کیفیت بالاتر و با قیمت کمتر ارائه می شود. خدمات همچنین با انعطاف پذیری بیشتری ارائه می شوند و انتخاب های بیشتری در ارائه دهندگان خدمات و همچنین زمان و مکان ارائه ها وجود دارد.

5. انعطاف پذیری در کار
بسیاری از کارگران آزاد در اقتصاد گیگ متوجه می شوند که وضعیت شان به آنها امکان انعطاف پذیری زیادی می دهد. از کار کردن در ساعاتی که می خواهند، تا کار در جایی که می خواهند، گزینه های زیادی برای کارگران اقتصاد گیگ وجود دارد. غالباً یک کار با تاریخ پایان به کارگر داده می شود و نحوه و زمان انجام آن کار به خودشان بستگی دارد. اغلب کارگران می توانند در ساعاتی که مناسب آنها و نیازهایشان است و در روزهایی که برای آنها مناسب باشد فعالیت نمایند. برخی ممکن است متوجه شوند که صبح های زود در تعطیلات آخر هفته زمان ایده آلی برای انجام کارشان است و ممکن است این گزینه برای یک شغل سنتی نباشد. به کارگران اغلب انعطاف پذیری داده می شود تا از یک دفتر راه دور یا از خانه کار کنند. این اغلب برای افرادی که سعی در انجام برنامه های خانوادگی دارند جذاب است.

6. استقلال بیشتر
بسیاری از کارگران قراردادی با اقتصاد گیگ متوجه می شوند که برای تکمیل کار خود به آنها استقلال داده شده است. نبودن در یک دفتر ممکن است به این استقلال کمک کند. در چنین شرایطی کارگران شرکت های اقتصادی ممکن است متوجه شوند که وظیفه ای به آنها محول شده و سپس برای تکمیل آن به تنهایی رها می شوند. این می تواند اعتماد به نفس را تقویت کند و به کارگران این توانایی را بدهد که یک کار را به روشی که فکر می کنند به بهترین شکل انجام می شود در جدول زمانی و در مسیرشان به پایان برسانند.

7. وجود انواع مشاغل در اقتصاد گیگ 
کارگران اقتصاد Gig ممکن است متوجه شوند که مشاغل متنوعی برای بررسی دارند. به جای کارهای مشابه و یکنواختی که باید هر روز انجام شوند، هر پروژه یا کنسرت ممکن است با عناصر مختلفی پر شود که کار را جذاب می کند. پس از آن، کارگران ممکن است متوجه شوند که در مورد پروژه ها هیجان زده تر هستند و می توانند خلاقیت بیشتری در کار خود داشته باشند، زیرا کارشان هر روز متفاوت است.

8. پرداخت و ایجاد درآمد اضافی
دستمزد کارگران آزاد از شرکتی به شرکت دیگر متغیر است. برخی از شرکت ها حقوق کمتری به کارگران خود پرداخت می کنند، در حالی که بسیاری از آنها به کارگران خود حقوق بیشتری می دهند، زیرا آنها مجبور نیستند علاوه بر حقوق، مزایا را بپردازند. اغلب آنها قادر به دریافت نرخ ساعتی برای کار خود هستند. این بدان معنی است که آنها می توانند ساعات کاری خود را کنترل کنند و در ازای ساعت های اضافی دستمزد دریافت کنند. مواردی مانند جلسات و تماس های تلفنی علاوه بر کار معمولی قابل پرداخت هستند. کسب تحصیلات عالی در حین کار در یک شغل اقتصاد گیگ امکان پذیر است زیرا هر دو بسیار انعطاف پذیر هستند. افزودن مدرک تحصیلی دیگر به رزومه به طور بالقوه می تواند به شما در کسب درآمد بیشتر، به عنوان یک فریلنسر یا کارمند تمام وقت کمک کند.


گیگ ورکرها یا کارکنان گیگ مهارت ها و زمان خود را از طریق پلتفرم ها و به صورت دورکاری در اختیار کارفرما قرار می دهند. فریلنسرها و پیمانکاران مستقل ۲ نمونه از گیگ ورکرها هستند. بیشتر کارکنان گیگ جوانان، مبتدیان، دانشجویان و افراد علاقه مند به شغل پاره وقت هستند. برخی از آنها در بخش حاشیه نیروی کار هستند، یعنی افرادی که به دلیل ناتوانی، دورافتادگی از نظر جغرافیایی و بسیاری عوامل دیگر، امکان حضور فیزیکی در محل کار را ندارند. گاهی روستاییان و کارگران زن هم در این دسته قرار می گیرند. اقتصاد گیگ را می توان ایجادکننده شغل برای میلیون ها جوان تازه کار دانست که هرساله وارد بازار کار می شوند. مخصوصا در کشور ما که نیروی کار جوان زیادی وجود دارد، این اقتصاد می تواند بازار کار فوق العاده ای ایجاد کند. تغییر محیط های سیاسی، فرهنگی و تجاری بر اقتصاد گیگ اثر می گذارند. تغییر مقررات دولتی و سیاست های شرکت درباره وضعیت استخدام یا حقوق و مزایای کارگران گیگ در مقایسه با کارگران عادی تمام وقت می تواند تأثیرات مثبت یا منفی بر این اقتصاد داشته باشد.


به طور کلی هر کاری در کنار مزایا، از معایبی هم برخوردار است که اقتصاد گیگ هم از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه معایب اقتصاد گیگ را بررسی می نماییم.

1. استرس بالا
بدون درآمد برنامه ریزی شده منظم، اقتصاد گیگ می تواند استرس زا باشد. ممکن است دوره هایی را سپری کنید که یافتن کار دشوار است، بنابراین باید برای دوره هایی برنامه ریزی کنید که ممکن است درآمد کمتری دریافت کنید.

2. بهره مند نشدن کارکنان گیگ از مزایای کارکنان عادی
شاید بزرگ ترین عیب اقتصاد گیگ همین باشد. معمولا کارکنان گیگ از بیمه درمانی، بازنشستگی و سایر مزایای کارمندان تمام وقت عادی بهره مند نیستند. حتی شرکت ها ملزم به پرداخت اضافه کاری به کارگران موقت نیستند. البته این تا حد زیادی به خود کارفرما هم بستگی دارد و هستند افرادی که تمام این مزایا را برای کارگران گیگ هم در نظر می گیرند.

3. بدون شبکه ایمنی
از آنجایی که شما به عنوان یک کارگر گیگ مزایای مراقبت های بهداشتی و بازنشستگی دریافت نخواهید کرد، احساس امنیت در اقتصاد گیگ می تواند دشوار باشد. همچنین، اگر یک شرکت نیاز به کاهش حقوق و دستمزد خود داشته باشد، ممکن است قرارداد یک کارگر در معرض خطر باشد.

4. مالیات
کارگران گیگ مسئول پرداخت مالیات بر درآمد خود و سایر مسئولیت های تجاری مانند صدور مجوز هستند.

5. چالش های مدیریت زندگی و کار
مدل گیگ برای کارکنانی مناسب است که به برنامه ریزی و انعطاف پذیری در کار عادت دارند. کارمندی که تمام وقت در محل کارش حاضر می شود، فقط می داند باید در زمان مشخصی کار کند و کارش را تحویل دهد و اغلب در تمام مدت ناظری وجود دارد که او را مجبور به انجام کار می کند. کارکنان گیگ باید بسیار مسئولیت پذیر باشند تا بدون وجود ناظری که کارشان را ارزیابی کند، در زمان مشخص با برنامه ریزی مشخص به تعهداتشان عمل کنند. بسیاری از آنها حتی به رغم مسئولیت پذیری، به دلیل شرایطی که در منزل یا محل کار شخصی شان ممکن است پیش بیایند و برنامه ریزی شان را مختل کنند، دچار مشکل می شوند و شاید برای انجام وظایفشان مجبور شوند بیش از حد ولی غیرمفید کار کنند. این مسئله به فرسودگی شغلی آنها می انجامد و حتی الگوی خواب و سبک زندگی آنها را بر هم می زند.

6. ناامنی شغلی و درآمد ناپایدار
یکی از چالش های اقتصاد گیگ برای کارکنان حفظ درآمد پایدار است. چون رقابت زیادی وجود دارد و نیروی کار فراوان است، ممکن است افراد احساس ناامنی شغلی کنند که البته بر بهره وری و نهایتا بر میزان درآمد آنها اثر می گذارد.

7. فرهنگ کاری
برخی از کارکنان گیگ موقعیت های موقتی دارند و این مسئله ایجاد روابط پایدار بین کارگران، کارفرمایان و مشتریان و حفظشان در طولانی مدت را دشوار می کند، زیرا این افراد موقت وارد سازمان یا کسب وکار می شوند و بعد از اتمام کار از سیستم خارج می شوند.

8. مانعی برای پیشرفت شغلی
در اقتصادی که فقط گزینه های موقت در دسترس باشند، کارکنان برای پیشرفت شغلی با مشکل مواجه می شوند. دلیلش این است که این کارکنان بعد از اتمام کار موقت، شغل بعدی را مانند فردی تازه کار از صفر شروع می کنند.

9. رانده شدن کارمندان دائمی
این طور نیست که همه کارفرمایان تمایل به استخدام کارکنان قراردادی و موقت داشته باشند، اما باز هم اقتصاد گیگ می تواند پیشرفت شغلی کارمندان تمام وقت را دشوارتر کند. دلیلش این است که کارمندان موقت با دستمزد کمتر و انعطاف پذیری بیشتری در دسترس هستند و بنابراین ممکن است کارکنانی که مسیر شغلی سنتی را ترجیح می دهند و دوست دارند ثبات و امنیت در کارشان داشته باشند، از برخی صنایع رانده شوند.


بر اساس پژوهش ها، بیشتر افرادی که بخشی از اقتصاد گیگ هستند، از زمانی که مشاغل سنتی داشتند رضایت شغلی بیشتری دارند. حال افرادی که جزو این سیستم نیستند نمی توانند از مزایای آن بهره ببرند. بسیاری از افراد هنوز نمی توانند ارزش این اقتصاد را درک کنند. مثلا افراد زیادی هستند که هنوز دورکاری را شغل نمی دانند و به نظرشان کسی شاغل به حساب می آید که در ساعات مشخصی در اداره یا محل کارش حضور پیدا کند و حقوق ثابت بگیرد. این مشکل در بسیاری از خانواده ها در جریان است و والدینی که نمی دانند فرزندشان جزو اقتصاد گیگ است، کار او را بی ارزش قلمداد می کنند. اقتصاد گیگ یک سیستم بازار آزاد است که در آن افراد بنا به علاقه ی خود، شغلی را انتخاب می کنند. این افراد به صورت مستقل فعالیت می کنند و به کسب درآمد می پردازند. این سیستم مزایایی دارد که می تواند بسیاری از افراد به ویژه کسانی که به دنبال شغل مناسبی هستند را مجاب به همکاری می کند.