به طور خلاصه و ساده به دو یا بیش از دو کامپیوتر و ابزارهای جانبی مثل چاپگرها که از طریق یک محیط ارتباطی به هم متصل شده اند و از قوانین ارتباطی به نام پروتکل پیروی می کنند و همچنین به مجموعه دو یا چند کامپیوتر که برای استفاده از منابع مشترک سخت افزاری و نرم افزاری به یکدیگر متصل می شوند، شبکه کامپیوتری گفته می شود. مباحث و توضیحات مربوط به شبکه، اهداف ایجاد و مزایای آن ها بسیار گسترده می باشد که در این مقاله سعی شده تا در رابطه با یکی از موضوعات مربوط به شبکه ، تحت عنوان توپولوژی های مختلف شبکه مطالبی عنوان شود.
به زبان ساده نحوه اتصال کامپیوترها و اجزا و ساختار فیزیکی یک شبکه را توپولوژی می گویند.
در توپولوژی خطی تمام کامپیوترها روی یک خط قرار می گیرند و یک کابل اصلی تمام آن ها را به یکدیگر متصل می کند. از مزایای این مدل می توان به کم هزینه بودن به دلیل مصرف کابل کمتر، پیچیدگی کمتر، توسعه پذیری آسان تر و... اشاره کرد. در عین حال این مدل معایبی همچون امنیت کمتر ، عیب یابی مشکل تر و... را نیز دارد.
در مدل توپولوژی حلقه ای تمام کامپیوترها روی یک دایره و به شکل یک حلقه به یکدیگر متصل می شوند و هر کامپیوتر(گره) به دو گره مجاور خود متصل است و داده ها تنها از یک جهت به گره بعدی انتقال داده می شوند.
از مزایای این مدل کم هزینه بودن آن است و طول کابل به کار رفته در آن کمتر از مدل خطی می باشد. اما اشکال در یک گره باعث می شود که این اشکال به بقیه گره ها نیز منتقل شود، از این جهت ایجاد اشکال در یک گره از مدل توپولوژی حلقه ای می تواند کل شبکه را تحت تاثیر قرار دهد و همچنین عیب یابی نیز در این مدل ساده نیست.
در این مدل تمام گره ها توسط یک دستگاه مرکزی به نام هاب یا سوییچ به یکدیگر متصل می شوند. در واقع در توپولويی ستاره ای انتقال اطلاعات بین دو گره توسط دستگاه مرکزی(هاب یا سوییچ) انجام می گیرد به این صورت که گره اولیه اطلاعات را به هاب انتقال می دهد و این اطلاعات توسط هاب به گره موردنظر منتقل می شود. در این مدل اشکال در یک گره تاثیری بر عملکرد سایر گره ها ندارد و این مزیت این مدل در مقایسه با مدل خطی است. همچنین راه اندازی و عیب یابی این مدل ساده می باشد. در عین حال از معایب این مدل می توان به مصرف کابل زیاد و همچنین از کار افتادن کل شبکه در صورت از کار افتادن تجهیز مرکزی اشاره کرد.
در مدل مش هر دستگاه شبکه با سایر دستگاه ها ارتباط نقطه به نقطه و مستقیم دارد.همانطور که در تصویر مشاهده می شود چنانچه یکی از راه های ارتباطی قطع شود ، گره مورد نظر از سایر راه ها می تواند اطلاعات را به گره مقصد منتقل کند این مورد یکی از مزیت های این مدل به حساب می آید هرچند به دلیل مصرف بالای کابل و هزینه بر بودن آن در موارد خاص استفاده می شود.
در این توپولوژی عنصر اصلی هاب است که تمامی دستگاه ها را به یکدیگر متصل می کند.در مدل درختی هاب اطلاعات را دریافت می کند و پس از تقویت و انجام عملیات مورد نیاز روی اطلاعات، آن را به دستگاه های دیگر انتقال می دهد.
این مدل از ترکیب 4 مدل بالا بوجود می آید.به این صورت که به طور مثال چند شبکه ستاره ای از طریق شبکه خطی به یکدیگر متصل می شوند و شبکه هیبرید را به وجود می آورند.
شکل زیر به وضوح این مدل را نشان می دهد.
به طور کلی ایجاد شبکه های کامپیوتری باعث سهولت بسیاری در انجام امور شده است که امروزه در همه سازمان ها بسته به ساختار و نوع فعالیت سازمان پیکربندی خاصی برای شبکه های درون سازمانی در نظر گرفته می شود که این امر موجب کاهش هزینه، سهولت در کارها از جمله به اشتراک گذاشتن منابع سخت افزاری و نرم افزاری و... شده است.